H Σητεία είναι η ανατολικότερη πόλη της Κρήτης και έχει πληθυσμό 10.000 κατοίκους. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά του λόφου «Μπόντα» βορείως του ομωνύμου κόλπου. Είναι πόλη γραφική και ήσυχη, με έντονο «νησιώτικο χρώμα». Έχει μεγάλη ιστορική και πολιτιστική παράδοση και κληρονομιά.

Στη περιοχή της, στον οικισμό Πετρά υπήρχε Μινωική πόλη και στη θέση Τρυπητός, πόλη των Ελληνιστικών χρόνων. Ο πυρήνας της σημερινής πόλης είναι χτισμένος στα ερείπια της Βυζαντινής και Ενετικής Σητείας. Η Σητεία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Ανατολική Κρήτη ως διοικητικό και πολιτιστικό κέντρο ιδίως κατά τους Ενετικούς και τους Νεώτερους χρόνους και σήμερα είναι μια αναπτυσσόμενη πόλη με καλές προοπτικές. Από την αρχαία Σητεία (Ητεία) καταγόταν ο Μύσων, ένας από τους επτά σοφούς και από τη Σητεία επίσης ήταν ο Βιτσέντζος Κορνάρος ο ποιητής του Ερωτόκριτου. Ανέκαθεν άλλωστε οι κάτοικοι της Επαρχίας Σητείας διακρινόταν γα την αγάπη και τις επιδόσεις τους στις τέχνες και τα γράμματα.

Η Σητεία σήμερα είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, έδρα του Δήμου Σητείας και διαθέτει Δημόσιες Υπηρεσίες, Νοσοκομείο, Γυμνάσια, Λύκεια, Τ.Ε.Ι, Λιμάνι, Αεροδρόμιο, Τράπεζες, Παραγωγικές μονάδες, Εμπόριο και άλλες υπηρεσίες. Η Σητεία συνδέεται οδικά με την υπόλοιπη Κρήτη μέσω της Εθνικής οδούς και του Νότιου άξονα, αεροπορικά με την Αθήνα και με ferry boat με τον Αγιο Νικόλαο, τη Μήλο και τον Πειραιά καθώς και με την Κάσο, την Κάρπαθο και την Ρόδο. Έχει ήπια τουριστική ανάπτυξη, κυρίως μικρά ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, ψαροταβέρνες, εστιατόρια παραδοσιακής κουζίνας και άλλα.
Έχει ωραία αμμώδη παραλία και προσφέρεται ιδιαίτερα για διακοπές το καλοκαίρι αλλά και ολόκληρο το χρόνο λόγω του ήπιου κλίματος και της αδιάπτωτης ζωντάνια της.

Σε απόσταση 9 μιλίων από την πόλη υπάρχει σύμπλεγμα 4 μικρών νησιών, οι «Διονυσάδες» που σύμφωνα με την μυθολογία τα δημιούργησε ο Θεός Διόνυσος . Εκεί υπάρχει η μεγαλύτερη αποικία του γερακιού της Ελεονόρας (falko Eleonora), κοινώς μαυροπετρίτης ή βαρβάκι. Από τη Σητεία ξεκινά και στη Σητεία καταλήγει επίσης η μεγάλη φυσιολατρική και πολιτιστική διαδρομή της Επαρχίας Σητείας. Ακολουθώντας την ο επισκέπτης μπορεί να χαρεί όλες τις φυσικές καλλονές και τα θαυμάσια τοπία της, όπως φαράγγια, σπήλαια, δάση, βιότοπους, βουνά και παραλίες τη χλωρίδα και την πανίδα της καθώς και όλη την ιδιαίτερα πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της επαρχίας, όπως αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, παραδοσιακοί οικισμοί, κτίσματα του αγροτικού και ποιμενικού βίου κ.α.

Μπορεί ακόμα να επισκεφθεί τα Αιολικά Πάρκα και τις άλλες μονάδες ήπιων μορφών ενέργειας καθώς και τις βιολογικές καλλιέργειες της περιοχής, δύο τομείς που έχουν ιδιαίτερη σημασία για το περιβάλλον και στους οποίους η Σητεία πρωτοπορεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στην πόλη υπάρχει ένα από τα καλύτερα επαρχιακά αρχαιολογικά μουσεία της χώρας, πλούσιο λαογραφικό μουσείο, εκθετήριο και πρατήριο των θαυμάσιων και πολυβραβευμένων τοπικών προϊόντων και το ενετικό φρούριο « ΚΑΖΑΡΜΑ».

Υπάρχουν επίσης πολλοί πολιτιστικοί φορείς με αξιόλογη δράση.
Η ΚΑΖΑΡΜΑ σήμερα αποτελεί ένα θαυμάσιο χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων (θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών κλπ.) και είναι το κέντρο της πολιτιστικής ζωής της πόλης το καλοκαίρι, οπότε οργανώνονται τα «ΚΟΡΝΑΡΕΙΑ», σειρά θεατρικών, μουσικών, εικαστικών, φιλολογικών και άλλων εκδηλώσεων.

Στα γραφικά χωριά της επαρχίας γίνονται πολλά παραδοσιακά πανηγύρια και γλέντια όλο το καλοκαίρι.

Οικισμοί στο Δήμο Σητείας

Αγία Φωτιά

Μικρό χωριό σε απόσταση 7 χλμ. στο δρόμο από τη Σητεία προς Τοπλού - Βάι σε πράσινη λοφώδη πλαγιά κοντά στη θάλασσα. Λειτουργεί ως προάστιο της Σητείας . Διαθέτει ταβέρνες και τουριστικά καταλύματα, βίλες και ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα και έχει υγιεινό κλίμα, ωραία θέα και ανοιχτό ορίζοντα προς τον κόλπο της Σητείας. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα από αρχαιολογικής πλευράς περιοχή. Στην παραλία του χωριού υπάρχει, το κουφωτό σπήλαιο με ίχνη αρχαίας κατοίκησης, ενώ πιο πάνω στο λόφο Κουφωτό αποκαλύφθηκαν τα ερείπια εκτεταμένου ορθογώνιου Προμινωικού κτηρίου με 37 δωμάτια διαρθρωμένα γύρω από μια κεντρική αυλή και περιβαλλόμενο από τείχος, πιθανότατα οχυρωματικό. Η σπουδαιότητα του κτηρίου έγκειται στην «αρχαιότητα» σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική του δομή. Αποτελεί μια πρωτογενή μορφή, ένα «πρόδρομο» των Μινωικών ανακτόρων της Κρήτης. Ανατολικά του κτηρίου έχει ανασκαφεί το μεγαλύτερο νεκροταφείο της εποχής του Χαλκού στον Ελληνικό χώρο. Ανήκει στη Πρωτομινωική εποχή, ανασκάφηκαν 252 τάφοι ενώ άλλοι 50 είχαν καταστραφεί. Έδωσε πλουσιότατα ευρήματα, 1800 αγγεία διαφόρων τύπων, λίθινα και χάλκινα αντικείμενα όπως πέλεκυς, χειρόμυλους, αγκίστρια, εγχειρίδια, αιχμές δοράτων κλπ. Οι τάφοι ήταν πρωτόγονοι, θαλαμοειδείς ή απλοί λακκοειδείς σκαμμένοι σε μαλακό βράχο. Όλοι σχεδόν σήμερα έχουν αποσαθρωθεί και επιχωθεί με τον ήλιο, τον άνεμο και τις βροχές. Στις παρυφές του χωριού σώζεται παλιός νερόμυλος που έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο κτήριο.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Ξενοδοχεία | Εστιατόρια | Διαμερίσματα | Οργ. Παραλίες | Παραλίες | Τηλέφωνο | Αρχαιολογικοί Χώροι |

Aγιος Σπυρίδωνας

Μικρό χωριό πάνω στον παλιό δρόμο προς το Οροπέδιο Χανδρά (Σητεία- Πάνω Επισκοπή- Χανδρά ) σε απόσταση 15 χλμ. από τη Σητεία. Ονομαζόταν Κανένε, προφανώς από οικογενειακό όνομα, ενώ το σημερινό του όνομα οφείλει στον πολιούχο του χωριού Αγιο Σπυρίδωνα. Στην περιοχή του υπάγεται «του Φυγέτο ο Μύλος»που χτίστηκε το 1471 μ.χ και βρίσκεται μέσα σε μια πολύ όμορφη καταπράσινη ρεματιά με πηγαία νερά και οργιώδη βλάστηση.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο |

Aγιος Γεώργιος (ή Τουρτούλοι)

Μικρό γραφικό χωριό σε καταπράσινη ρεματιά 14 χλμ. από τη Σητεία. Στο Κοινοτικό του διαμέρισμα ανήκουν οι οικισμοί Επάνω Πισκοπή, Δραπάνοι, Σωτήρα και Βουβάλοι. Η παλιά του ονομασία Τουρτούλοι οφείλεται πιθανόν στην Ενετική οικογένεια Turtullo. Η περιοχή έχει μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ανακαλύφθηκαν Μινωικά και Γεωμετρικά νεκροταφεία και Μινωική Έπαυλη με 30 δωμάτια πιθανόν διώροφη. Εκεί βρέθηκαν αγγεία διαφόρων τύπων, πήλινος ληνός, κεραμευτικός τροχός, λίθινα εργαλεία κ.α. Υπάρχουν ακόμη δύο σπήλαια. Το «Μικρό Κατωφύγι», χώρος αρχαίας κατοίκησης με μικρή αίθουσα και γαλαρία με πλούσιο διάκοσμο και λεκάνες νερού, και το «Μεγάλο Κατωφύγι» με δύο μεγάλες αίθουσες και μεγάλη λίμνη νερού. Οι Τουρτούλοι επί Τουρκοκρατίας ήταν έδρα του τύραννου Αφεντακάκη που εξόντωσε πολλούς Χριστιανούς. Οι Τουρτούλοι φημίζονται για την εύφορη γη τους, το πράσινο και την ωραία «φλέγα» τους που πρόσφατα διαμορφώθηκε και αναδείχθηκε. Είναι γενέτειρα του παραδοσιακού μουσικού και λαϊκού ξυλογλύπτη Μανόλη Περράκη.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Σπηλιές | Ελλαιώνες |

Αχλάδια

Εύφορο και ιστορικό χωριό στο δρόμο Σητείας- Σταυροχωρίου, 9 χμ, από τη Σητεία Στη θέση Πλατύσκινος ανασκάφηκε το 1939 από τον Νικόλαο Πλάτωνα σημαντικός περίτεχνος τάφος της υστερομινωικής εποχής. Έχει κυκλικό θάλαμο, και μία πρωτοτυπία: πόρτα στο βάθος «για την επικοινωνία του νεκρού με τον επάνω κόσμο». Μέσα βρέθηκαν 3 σαρκοφάγοι και αγγεία. Στη θέση Ρίζα ανασκάφηκε από τον ίδιο αρχαιολόγο το 1959 μία μεγάλη και πολύπλοκη αγροτική έπαυλη της Μεσομινωικής εποχής με 12 διαμερίσματα, «αίθουσα υποδοχής» και πολλά ευρήματα που μαρτυρούν ότι ανήκε σε πλούσιο ιδιοκτήτη. Κοντά στα Αχλάδια σε καταπράσινη κοιλάδα βρίσκεται ο εγκαταλελειμμένος οικισμός «Κυμουργιώτης» με παραδοσιακά σπίτια και την αρχαία πηγή «Λαψανάρι». Στο χωριό σώζονται μικρά παλιά αρχοντικά. Τα Αχλάδια ήταν τόπος παραγωγής ασβέστη με την παραδοσιακή μέθοδο των ασβεστοκάμινων πολλά από τα οποία σώζονται.

Στα «Πλατύβολα» των Αχλαδίων κατασκευάστηκε πρόσφατα και λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα Αιολικά Πάρκα στην Ευρώπη με 60 ανεμογεννήτριες, που το επισκέπτονται πολλοί τουρίστες κάθε χρόνο. Τα Αχλάδια προσέφεραν πολλά στους αγώνες για την απελευθέρωση από τους Τούρκους και ήταν έδρα της Επιτροπής της επανάστασης της Θερίσου (1905).
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Δάφνη

Γραφικό μικρό χωριό της ενδοχώρας στο δρόμο Σητείας - Σταυροχωρίου 28 χλμ. από τη Σητεία. Περιβάλλεται από βουνά, ενώ γύρω από τον οικισμό υπάρχουν περιβόλια ,αμπέλια και ελαιώνες. Στην μικρή πλατεία του χωριού υπάρχει ένας ιστορικός πλάτανος και Κρήνη με κρύο νερό όλο το χρόνο.
Εδώ κατοικούσαν πολλοί Τούρκοι (60 οικογένειες) ιδιαίτερα σκληροί που ανήκαν στο δόγμα του Αλή, θετού γιου του Μωάμεθ. Οι λίγοι κάτοικοι ασχολούνται με την Παραδοσιακή γεωργία και την κτηνοτροφία.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Επάνω Επισκοπή

Όμορφο μικρό χωριό σε καταπράσινη πλαγιά 12 χλμ. από τη Σητεία στο δρόμο προς Ιεράπετρα. Ήταν έδρα του Λατίνου Επισκόπου Σητείας. Του χωριού δεσπόζει ο ιστορικός τρίκλιτος ναός της γεννήσεως της Θεοτόκου με εντοιχισμένο το έμβλημα του Λατίνου Επισκόπου Gaspar Viviarius. Στη θέση Τρυπητός ανασκάφηκε φυλάκιο - φρούριο των κλασσικών και Ελληνιστικών χρόνων που προφανώς ανήκε στην ισχυρή γειτονική αρχαία πόλη Πραισό. Λόγω της γραφικότητας και του θαυμάσιου κλίματος της άλλοτε φιλοξενούσε παιδικές κατασκηνώσεις και σήμερα Σχολή Αστυφυλάκων.

Κάτω Επισκοπή

Μικρό γραφικό χωριό στην καταπράσινη κοιλάδα του Ποταμού Παντέλη πολύ κοντά στο Πισκοκέφαλο. Ήταν για ένα διάστημα τουλάχιστον έδρα του Λατίνου Επισκόπου Σητείας. Στην περιοχή της βρέθηκαν Μινωικοί Τάφοι και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα. Στο Νεκροταφείο του χωριού υπάρχει ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων, σπουδαίο μνημείο υπό αναστήλωση, Είναι εύφορο χωριό και τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε μια πρωτοποριακή μονάδα βιολογικής καλλιέργειας ελαιολάδου, που είναι επισκέψιμη.

Ζού

Μικρός οικισμός μέσα σε καταπράσινη ρεματιά υπαγόμενος στο κοινοτικό διαμέρισμα Σταυρωμένου, 9 χλμ. από τη Σητεία. Φημίζεται για τη μεγάλη πηγή του με το εξαίρετης ποιότητας νερό, και λόγω της γραφικότητας του ήταν τόπος εκδρομών. Εδώ ο Ν. Πλάτων ανάσκαψε μεγάλη Μινωική αγροικία με πολλά δωμάτια, εργαστήριο, εγκατάσταση κεραμικού κλιβάνου κ.α.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Αρχαιολογικοί Χώροι | Ελλαιώνες | Παραδοσιακά Κτίρια |

Κατσιδώνι

Μικρό γραφικό χωριό 16 χλμ. από τη Σητεία στο δρόμο προς Καρύδι. Στο Κοινοτικό του διαμέρισμα υπάγεται ο άλλοτε ακμαίος και σήμερα σχεδόν έρημος οικισμός Σανδάλι και ο οικισμός Σίτανος. Στο βουνό Πρινιάς υπάρχουν τα λείψανα ενός από τα μεγαλύτερα ιερά κορυφής της Αν. Κρήτης.
Υπάρχουν επίσης 2 σημαντικά σπήλαια ο Γερο Σπήλιος και το Κάτω Πλατύβολο. Είναι γενέτειρα του διακεκριμένου λαογράφου, αείμνηστου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Σπυριδάκη. Ωραία περιγραφή των χωριών και των εθίμων του δίδει ο οφθαλμίατρος, λόγιος και συγγραφέας Γ. Μαρκάκης στο βιβλίο του «όπως πέρυσι όπως και πάντα». Υπάρχει ανακαινισμένη Κρήνη δίπλα στον δρόμο. Πρόσφατα δημιουργείται μονάδα βιολογικών καλλιεργειών και πρατήριο βιολογικών προϊόντων σε παραδοσιακό ελαιουργείο.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Σπηλιές | Ελλαιώνες |

Κρυά

Μικροί οικισμοί, Επάνω και Κάτω Κρυά στο δρόμο προς το Σταυροχώρι 25 χλμ. απ' τη Σητεία. Στο λόφο Τραπέζα υπάρχουν ίχνη αρχαίων ερειπίων και στη θέση Τσάχαλη βρέθηκε νεκροταφείο των γεωμετρικών χρόνων. Κοντά στο χωριό σε υψηλό λόφο που δεσπόζει της ευρύτερης περιοχής και έχει θαυμάσια θέα βρίσκεται το σημαντικό βενετσιάνικο κάστρο Monte Fοrte ή Απάνω Καστέλλι που χτίστηκε τον 13ο ή 14ο αιώνα. Σώζεται το εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου, ρωμαϊκές δεξαμενές και ερείπια των τειχών. Πρόσφατα έγιναν εργασίες συντήρησης και ανάδειξης του μνημείου. Κοντά στα Κρυά υπάρχει επίσης ο έρημος οικισμός Βυζάς. Τα Κρυά φημίζονται για το εκλεκτό ελαιόλαδο τους.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Λάστρος

Μικρό γραφικό χωριό στο δρόμο προς Αγ. Νικόλαο, 33 χλμ. από τη Σητεία. Το όνομα του είναι προελληνικό. Έχουν εντοπιστεί Μινωικός οικισμός, νεκρόπολη και μινωικοί τάφοι και βρέθηκαν αρχαϊκά ευρήματα στη θέση Κυνηγόσπηλιος. Δυτικά και Νότια του χωριού στις πλαγιές των ψηλών βουνών που το περιβάλλουν διακρίνεται το χαρακτηριστικό γεωλογικό ρήγμα της Λάστρου ύψους πολλών μέτρων, γνωστό ως «στεφανιές». Στη θέση Αλτσί υπάρχουν τα μεγαλύτερα κοιτάσματα γύψου στην Ευρώπη και λειτουργούν 3 λατομεία. Στη περιοχή του υπάρχουν 15 εκκλησίες από τις οποίες πολλές βυζαντινές. Διατηρεί το παραδοσιακό του χρώμα και το καλοκαίρι σφύζει από ζωή. Φημίζεται για την επίδοση των κατοίκων του στις τέχνες και τα γράμματα. Είναι γενέτειρα πολλών διακεκριμένων επιστημόνων και καλλιτεχνών μεταξύ των οποίων ο ιατρός πολιτικός και λόγιος Μιχαήλ Καταπότης και οι ποιητές Κωστής Φραγκούλης - Ανταίος, Αρης Δικταίος (Κώστας Κωνσταντουράκης) κ.α. Στη περιοχή του υπάγονται οι νησίδες Ψύρακαι Αγ. Νικόλαος Μόχλου.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Μαρωνιά

Μικρό γραφικό χωριό στη Δυτική όχθη του ποταμού Παντέλη 10 χλμ. από τη Σητεία στο δρόμο προς Ιεράπετρα. Στην περιοχή βρέθηκαν λαξευτοί τάφοι και έχει εντοπιστεί Μινωικός οικισμός. Οι εκκλησίες της Αγ. Τριάδας και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι παλιές. Υπάρχει θαυμάσια Τουρκική κρήνη, ενώ στο παλιό ελαιοτριβείο δημιουργείται Μουσείο της Ελιάς. Είναι γενέτειρα του οπλαρχηγού της Επαρχίας Σητείας Ιωσήφ Δερμιτζάκη , του ιατρού και πολιτικού Μιχ. Χλουβεράκη και του λαϊκού ποιητή και μουσικού Γιάννη Δερμιτζάκη (Δερμιτζογιάννη).
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες | Παραδοσιακά Κτίρια |

Μουλιανά Έξω

Γραφικό χωριό στην Εθνική οδό 16 χλμ. από τη Σητεία. Ο Αγ. Γεώργιος, πολιούχος του χωριού, είναι βυζαντινός ναός με υπολείμματα τοιχογραφιών και επιγραφή του 1426. Υπάρχει θαυμάσια διακοσμημένη Οθωμανική κρήνη. Πρόσφατα αναδείχθηκε το φαράγγι του Ρίχτη και αποκαταστάθηκε η βατότητα του. Πρόκειται για φυσικό τοπίο σπάνιας ομορφιάς και προσελκύει τους φυσιολάτρες.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Αμπελώνες | Ελλαιώνες |

Μουλιανά Μέσα

«Κατάφυτο και κατάρρυτο» χωριό στην Εθνική οδό 18 χμ, από τη Σητεία. Είναι σπουδαία αρχαιολογική περιοχή με πλήθος ευρημάτων. Στην τοποθεσία Σελλάδες ο Στ. Ξανθουδίδης το 1903 ανάσκαψε δύο θολωτούς Μινωικούς τάφους. Μεταξύ των ευρημάτων είναι χρυσή προσωπίδα και κρατήρας με παράσταση κυνηγού , την πρώτη γνωστή στην Κρήτη απεικόνιση έφιππου άνδρα. Στην ίδια θέση έχει εντοπιστεί Μινωικός οικισμός. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει θαυμάσια Τουρκική κρήνη. Σημαντικό μνημείο είναι η εκκλησία του πολιούχου του χωριού Αγ. Ιωάννου του θεολόγου με υπολείμματα τοιχογραφιών. Στα Μ. Μουλιανά ανήκει το ύψωμα Αγριλός από τα αμπέλια του οποίου παράγεται το ονομαστό από την αρχαιότητα κρασί του Αγριλού.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Ξενοδοχεία | Εστιατόρια | Διαμερίσματα | Οργ. Παραλίες | Παραλίες |

Μόχλος

Μικρός παραθαλάσσιος οικισμός ιδιαίτερης γραφικότητας 36 χλμ. από τη Σητεία με πρόσβαση από την Εθνική οδό (Σφάκα και Σκινοσέλι). Τα τελευταία χρόνια εμφανίζει σταθερή τουριστική και οικιστική ανάπτυξη. Στο απέναντι από τον οικισμό νησάκι που ήταν ενωμένο με τον οικισμό και αποτελούσε μεγάλο Μινωικό κέντρο-λιμάνι ανασκάφηκαν εξαιρετικής σημασίας Μινωικές αρχαιότητες: Στη Δυτική πλευρά του μαζικοί τάφοι- σπίτια αρχοντικών οικογενειών, όπου βρέθηκαν εξαιρετικής τέχνης και σημασίας χρυσά κοσμήματα και διαδήματα, σφραγιδόλιθοι, ένα θαυμάσιο χρυσό δακτυλίδι με παράσταση γυμνής θεότητας σε πλοίο κ.α. εξαίρετα αγγεία, αργυρή πυξίδα κ.α. Στο Νότιο μέρος ανασκάφηκε μεγάλος Μινωικός οικισμός και στο Βόρειο ερείπια οχυρώσεων Ρωμαϊκού και Βυζαντινού οικισμού. Στον οικισμό που κατοικείτο από τη Νεολιθική περίοδο βρέθηκαν Ρωμαϊκές ιχθυοδεξαμενές, αρχαίο λατομείο, σειρά τάφων με θαυμάσια αγγεία κ.α. Το Μόχλος είμαι θέρετρο των γύρω χωριών, προσελκύει πολλούς ξένους φυσιολάτρες και θεωρείται τοπίο σπάνιας ομορφιάς.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Ξενοδοχεία | Εστιατόρια | Διαμερίσματα | Οργ. Παραλίες | Παραλίες | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Αρχαιολογικοί Χώροι | Εθνικά Μνημεία |

Μυρσίνη

Μικρό χωριό στην Εθνική οδό 25χλμ.Σητεία σε θέση μαγευτικής θέας προς τον κόλπο Αγ. Νικολάου. Στις τοποθεσίες Χαλινομούρι και Γαλανά Χαράκια βρέθηκαν Μινωικοί τάφοι και στην Ασπροσπηλιά νεκροταφείο με πολλά σπουδαία ευρήματα ενώ στον Κάστελο έχει εντοπιστεί Μινωικό φρούριο. Στο εξωκλήσι Αγ. Αντώνιος υπάρχει το χάραγμα: 1766 Βιτσέντζος Κορνάρος. Δίπλα υπάρχει Ενετικός Τουρκικός Πύργος που αναστηλώθηκε πρόσφατα και ονομάζεται "Πύργος του Κορνάρου"
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Νέα Πραισός

Μικρό χωριό στο δρόμο προς Οροπέδιο Χανδρά 17 χμ από τη Σητεία. Στην περιοχή της υπάγεται η αρχαία Πραισός , μια από τις σημαντικότερες και ενδοξότερες πόλεις της Ανατολικής Κρήτης. Στη θέση Σκάλες και Χελιδονιές υπάρχει σπήλαιο όπου βρέθηκαν αγγεία και εργαλεία της Μινωικής και Γεωμετρικής εποχής και οστά ανθρώπων και αγγεία της αρχαϊκής εποχής.
Στη θέση «Ραβδιά του Διγενή» ή «Κιόνια» εντοπίστηκε αρχαίο λατομείο με αρράβδωτους κίονες, κιονόκρανα, παραστάσεις, κυβόλιθοι κ.α. Στη περιοχή της Πραισού ανήκουν τα εγκαταλελειμμένα μετόχια Παντέλι και Καλαμαύκι.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Αρχαιολογικοί Χώροι | Ελλαιώνες |

Παρασπόρι

Μικρό χωριό στο δρόμο προς Σταυροχώρι μετά τα Αχλάδια στο Κοινοτικό διαμέρισμα του οποίου ανήκει. Στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Γεωργίου σώζεται τάφος της οικογένειας των Κορνάρων. Στην εξαιρετικής ομορφιάς τοποθεσία «Κάτω Βρύση», που κατοικείτο από Τούρκους βρίσκεται εξαιρετικής τέχνης Οθωμανική κρήνη.
Περισσότερα:
www.paraspori.gr

Πισκοκέφαλο

Μεγάλο και εύφορο χωριό στο Νότιο άξονα 4 χλμ. από τη Σητεία. Ανήκε στο φέουδο της Ενετοκρητικής οικογένειας των Κορνάρων από την οποία προέρχεται ο ποιητής του Ερωτόκριτου Βιτσέντζος Κορνάρος. Το σπίτι και ο νερόμυλος των Κορνάρων έχουν αναστηλωθεί και προορίζονται για τη δημιουργία μουσείου του Βιτσέντζου Κορνάρου.. Στην οικογένεια ανήκε και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (μέσα στο χωριό) που φέρει το οικόσημο τους.
Στα Βόρεια του χωριού κοντά στο λόφο Κατρίνια ανασκάφηκε αγροτικό ιερό με πλούσια ευρήματα, όπως ειδώλια εγκύων γυναικών, αγγεία, χάνδρες, ομοιώματα ανθρώπων και ζώων, κερατοφόροι σκαραβαίοι, πήλινα σπίτια κ.α. Στο δρόμο μεταξύ Σητείας-Πισκοκεφάλου ανασκάφηκε διώροφη Μινωική Έπαυλη και μπορεί κανείς και σήμερα να δει τα σωζόμενα ερείπια δωματίων, τις σκάλες, τους προστατευτικούς ογκολίθους από το ποτάμι ή τη θάλασσα κ.α. Στο κοινοτικό διαμέρισμα του Πισκοκεφάλου ανήκουν οι οικισμοί Κάτω Πισκοπή, Σκλαβεδιάκος και Μπεράτι και η περιοχή Τραπεζούντας. Μέχρι το 1971 το Πισκοκέφαλο ήταν έδρα της Τουρκικής Διοίκησης της επαρχίας Σητείας. Είναι γενέτειρα του Καπετάν Γιάννη Κοντού και του βουλευτή της Κρητικής βουλής Μ. Κολυβάκη.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Εστιατόρια | Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες | Παραδοσιακά Κτίρια | Εθνικά Μνημεία |

Ρίζα

Οικισμός κοντά στα Κρυά, της πρώην Κοινότητας Κρυών, επαρχίας Σητείας Ν. Λασιθίου σε υψόμετρο 420 μ. Απέχει από την πόλη της Σητείας 17 χλμ. και η διαδρομή είναι Σητεία - Πισκοκέφαλο - Αχλάδια - Παρασπόρι - Ρίζα. Βρίσκεται στη ρίζα (υπώρειες) του όρους Κοπροκεφάλα, απ’ όπου πήρε το όνομα («Μύσων», Α΄, σελ. 199). Πρώτη φορά αναφέρεται στην απογραφή του 1881στο δήμο Λυμένος Σητείας με 49 Χριστιανούς κατοίκους, το 1900 με 62 κατοίκους, το 1920 με 73 κατοίκους, το 1928 με 75 κατοίκους, το 1940 με 73 κατ. , το 1951 με 69 κατ. , το 1961 με 50 κατ. , το 1971 με 33 κατ. και το 1981 με 19 κατοίκους. Σήμερα δεν κατοικείται.
Στην περιοχή του οικισμού βρέθηκε οικία της Μεσομινωικής Ι περιόδου. (Ν. Πλάτων, Πρακτικά Αρχ. Εταιρ. 1952 (1955) σ. 646). Πρόκειται για μια ευρύχωρη και πολύπλοκη αγροτική έπαυλη που είναι κτισμένη στην πλαγιά ενός λόφου. Το σπίτι, διαστάσεων 18x25 αποτελείται από 12 διαμερίσματα με χαρακτηριστικό δωμάτιο αυτό που λέγεται «Κρητικό Μέγαρο» ή «αίθουσα υποδοχής» κάτι σαν το σημερινό σαλόνι. Τα ευρήματα μαρτυρούν πως η έπαυλη ανήκε σε πλούσιο ιδιοκτήτη. Καταστράφηκε από άγνωστη αιτία τα τελευταία χρόνια της ΥΜ ΙΑ περιόδου.
Πλήθος κόσμου συρρέει τον Δεκαπενταύγουστο στη Ρίζα για να προσευχηθεί στην θαυματουργή εκκλησία της Παναγίας της Γαλαχτούχας ή Γαλαχτούσας. Πήρε το όνομά της από το γάλα των αιγοπροβάτων της περιοχής που χρησιμοποιήθηκε για την αποπεράτωσή της αντί νερού όταν οι Τούρκοι εμπόδισαν την μεταφορά νερού από τους Χριστιανούς.

Ρούσα Eκκλησιά

Μικρό γραφικό χωριό με πηγαία νερά, πολύ πράσινο και μαγευτική θέα 9 χλμ. από τη Σητεία. Στη θέση "Ανοιξη" βρέθηκε ιερό κορυφής με πολλά ευρήματα αρχαϊκών και δαιδαλικών χρόνων, όπως αγγεία, λύχνοι, ανάγλυφα πλακίδια κα. Στη θέση «Λογοκέφαλο» βρέθηκαν ερείπια αρχαίου οικισμού. Στη θέση «Καστρί» ερείπια ακρόπολης με τείχη και πύργους. Στη πλατεία του χωριού υπάρχει όμορφη ιστορική κρήνη που έχει κηρυχθεί διατηρητέα. Την έχτισε το 1877 ο Έπαρχος Σητείας Κων/νος Αξελός και πρόσφατα ανακαινίστηκε. Στο Κοινοτικό διαμέρισμα της Ρούσας Εκκλησιάς υπάγονται οι οικισμοί Κουτσουλόπετρες , Κοσκινάς και Θόλος. Η Ρούσα Εκκλησιά λόγω της γραφικότητας της προσελκύει πολλούς επισκέπτες και η ευρύτερη περιοχή της ανοικοδομείται.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Εστιατόρια | Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες | Παραδοσιακά Κτίρια | Εθνικά Μνημεία |

Σανδάλι

Οικισμός της πρώην Κοινότητας Κατσιδονίου επαρχίας Σητείας, Ν. Λασιθίου, σε υψόμετρο 350 μ. Απέχει από την πόλη Σητεία 10 χλμ. Διαδρομή Σητεία - Πισκοκέφαλο - Σταυρωμένος - Δρυς - Σανδάλι. Λέγεται Σανδάλι από την τούρκικη λέξη που σημαίνει κάθισμα.
Ο επισκέπτης σήμερα μπορεί να απολαύσει τη σκιά αιωνόβιων πλατάνων, που συνθέτουν ένα μαγευτικό τοπίο, να ξεκουραστεί πίνοντας κρύο νερό από την πηγή - βρύση που βρίσκεται στην άκρη του χωριού και να γευθεί τη φιλοξενία απλοϊκών και καλόκαρδων Σανταλιανών. Ακόμη να εκκλησιαστεί στην παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και του Αφέντη Χριστού ή στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Σίτανος

Μικρό χωριό στο όμορφο «οροπέδιο των βράχων» του Καρυδίου, 20 χλμ. από τη Σητεία. Στη θέση «Πατέλικο, 1 χλμ. ΒΔ του χωριού σε υψόμετρο 610 μ. υπάρχει ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της Κρήτης, το «Έξω Λατσίδι» που φαίνεται να ήταν κοίτη υπόγειου ποταμού. Στα ΝΔ του χωριού βρέθηκε Μινωική αγροικία. Στη θέση Βρύση στην άκρη του χωριού υπάρχει μια θαυμάσια κρήνη Οθωμανικής αρχιτεκτονικής που αναστηλώθηκε πρόσφατα.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Αμπελώνες | Σπηλιές | Αρχαιολογικοί Χώροι | Εθνικά Μνημεία |

Σκοπή

Μεγάλο και εύφορο χωριό στην Εθνική οδό 8 χλμ. από τη Σητεία. Οι κάτοικοι της διακρίνονται για την εργατικότητα τους. Ως γεωργοί, εργατοτεχνίτες και μετανάστες στις Η.Π.Α παράγουν πολύ πλούτο και διατηρούν το χωριό τους ακμαίο. Στη Σκοπή υπάγεται η Μονή της Παναγίας της Φανερωμένης του Τράχηλα που ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα από τον Ιωαννίκιο και ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε τον 17ο αιώνα από τον Γεννάδιο. Ήταν μια από τις σπουδαιότερες και πιο φημισμένες μονές της Κρήτης. Πιθανότατα καταστράφηκε το 1538 από τον Μπαρμπαρόσα και σίγουρα το 1829 από τους Τούρκους. Το 1870 υπήχθη στη Μονή Τοπλού. Υπάρχουν παλιές ωραίες εικόνες και επιγραφικά χαράγματα μεταξύ των οποίων ένα σε ωραία ελεγειακά δίστιχα για την ανακαίνιση της και ένα των Αφών Παντογάλων. Δυστυχώς οι νεώτερες επεμβάσεις στη Μονή και η μορφή των γύρω τσιμεντένιων κτισμάτων έχουν αλλοιώσει την εικόνα του μνημείου και του τοπίου και απαιτείται αποκατάσταση και προσοχή.
Η Μονή βρίσκεται σε ένα ειδυλλιακό τοπίο. Ανατολικά της από τη θέση Πλατάνι ξεκινά το όμορφο φαράγγι των Αγ. Πάντων που πρόσφατα σημάνθηκε και αναδείχτηκε. Αποτελεί θαυμάσια φυσιολατρική διαδρομή.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Σκορδίλο

Μικρό χωριό στο δρόμο προς το Σταυροχώρι 18 χλμ. από τη Σητεία. Πιθανότατα ανήκε στην μεγάλη Βυζαντινή οικογένεια των Σκορδύλων. Στο Σκορδίλο ανήκει και ο εγκαταλελειμμένος οικισμός του Αγ. Μάμα. Υπάρχει θαυμάσια Τουρκική Κρήνη που έχει κηρυχθεί διατηρητέα.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Σταυρωμένος

Μικρό χωριό με θαυμάσια θέα στον δρόμο προς Καρύδι 7 χλμ. από τη Σητεία. Στο Κοινοτικό του διαμέρισμα ανήκουν οι γραφικοί μικροικισμοί Αρνικό, Πάνω και Κάτω Δρύς, Ζαχαρίνο, Μύλοι, Σφακάκια, Ζου και Σφακιά. Η περιοχή διαθέτει πηγαία νερά, πράσινο και προσελκύει τους φυσιολάτρες. Στο Σφακιά ανασκάφηκε ένας Μινωικός τάφος και στη θέση Πατέλα ένας τάφος της γεωμετρικής εποχής, ενώ κοντά βρέθηκαν ίχνη κτηρίου που πιθανόν ήταν ιερού κορυφής. Είναι γενέτειρα του λαϊκού ποιητή Γιάννη Χασαπλαδάκη ή Καβρού.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Σφάκα

Μεγάλος οικισμός στην Εθνική οδό 30 χλμ. από τη Σητεία. Οφείλει το όνομα του στο ομώνυμο φυτό που υπήρχε κοντά σε βρύση. Στη θέση Κερατίδι βρέθηκε Μινωικός τάφος με κιβωτιόσχημη λάρνακα. Στη παλιά δίκλιτη εκκλησία της Αγ. Τριάδας και της Παναγίας υπάρχει κτητορική επιγραφή του Μιχαήλ Συλίγνα με χρονολογία 2 Μαρτίου 1643. Στα Δυτικά του χωριού υπάρχει ωραία Οθωμανική Κρήνη. Από τη Σφάκα ξεκινά ασφαλτοστρωμένος δρόμος που οδηγεί στον παραθαλάσσιο τουριστικό Μόχλο και αγροτικός δρόμος που οδηγεί στο όμορφο μικρό οροπέδιο της Μονοκαράς.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ελλαιώνες |

Τουρλωτή

Μεγάλο χωριό πάνω σε λόφο με θαυμάσια θέα 20χλμ. από τη Σητεία στην εθνική οδό προς Αγ. Νικόλαο, έδρα του άλλοτε Δήμου Τουρλωτής. Στο λόφο Καστρί υπάρχουν ερείπια Μινωικού οικισμού , όπου βρέθηκαν σφραγιδόλιθος, λύχνος με παραστάσεις κ.α. Σε λαξευτό Μινωικό τάφο κοντά στο χωριό βρέθηκαν πολύτιμα κτερίσματα, όπως χάνδρες από περιδέραια, βραχιόλια, δακτυλίδια, εγχειρίδιο, ομοιώματα ζώων από φαγεντιανή κ.α. Ανατολικά του χωριού ένα φαράγγι οδηγεί στη Μονοκαρά, μικρό όμορφο οροπέδιο με "μαγατζέδες" , αμπέλια και κτηνοτροφία. Η τουρλωτή είναι γενέτειρα του θρυλικού θαλασσομάχου Βογιατζόπαπα που έδρασε κατά των Τούρκων από το Μεραμπέλο μέχρι την Κάσο. Στο Κοινοτικό διαμέρισμά της υπάγεται ο οικισμός Μόχλου.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Ταχυδρομείο | Ελλαιώνες |
Περισσότερα:
www.tourloti.gr

Τραπεζούντα

Λοφώδης περιοχή Ανατολικά της Σητείας μεταξύ Πισκοκεφάλου και Ρούσας Εκκλησίας. Στη κορυφή Τραπεζοειδούς λόφου υπήρχε η Τραπεζόντα ή Τραπεζούντα που σήμερα έχει μεταβληθεί σε σωρούς ερειπίων και σώζεται μόνο η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Το μεγάλο και σπουδαίο αυτό χωριό άκμασε τους Βυζαντινούς και Ενετικούς χρόνους και πιθανόν να πήρε το όνομα του από την εγκατάσταση εκεί οικογενειών από την Τραπεζούντα του Πόντου τον 15ο αιώνα. Η Τραπεζόντα υπέστη πολλές ζημιές από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1538 και καταστράφηκε ολοσχερώς το 1648 από τους τούρκους. Πιθανότατα ανήκε στο φέουδο των Κορνάρων και εκεί γεννήθηκε το 1553 ο ποιητής του Ερωτόκριτου, Βιτσέντζος Κορνάρος.

Χαμέζι

Χωριό στην Εθνική οδό προς Αγ. Νικόλαο 11 χλμ. από τη Σητεία. Στη θέση Σουβλωτό Μουρί βρίσκεται η μοναδική, περίφημη ελλειπτική οικία που θεωρείται από τα πιο σημαντικά λείψανα του Μινωικού Πολιτισμού. Ανασκάφηκε το 1903 από τον Ξανθουδίδη και μελετήθηκε από τους Machenzie , Ν . Πλάτωνα και Κωστή Δαβάρα. Το σχήμα, η δομή, η πολυπλοκότητα και τα ευρήματα του προβλημάτισαν πολύ τους αρχαιολόγους και το θέμα δεν έχει εξαντληθεί. Μάλλον πρόκειται για μεγάλη κατοικία με οικιακό ιερό στο χώρο της οποίας σε μεταγενέστερη Μινωική εποχή κτίστηκαν και κατοικίες αγροτών. Βρέθηκαν πλήθος ευρημάτων όπως χάλκινα αντικείμενα, πέλεκυς, σμίλη, αξίνα, πήλινα ειδώλια, κομμάτια πήλινου βωμού ή τράπεζας προσφορών, όστρακα, αγγεία, οικιακά σκεύη κ.α. Στη θέση Λιναρές βρέθηκε κτιστός Μινωικός τάφος με οστά, κυλινδρική σφραγίδα από ελεφαντόδοντο, κ.α. και στη θέση Φατσή συστάδα πρωτογεωμετρικών τάφων με σφραγιδόλιθους, περιδέραια κ.α.

Στη περιοχή Χαμεζίου ανήκει το Φρούριο Λιόπετρο ((Leon di Pietra) που κτίστηκε πιθανώς τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας στη θέση αρχαίας ακρόπολης. Το φρούριο έχει ερειπωθεί και σήμερα βλέπει κανείς υπολείμματα του ισχυρού τείχους και των πύργων, πλήθος θολωτών δεξαμενών και άλλα κτίσματα. Στο χώρο του έχει κτιστεί η Εκκλησία του Αγ. Ιωάννου. Η θέα από το λόφο του φρουρίου είναι μαγευτική, Στο Χαμέζι υπάρχει αξιόλογο, πλούσιο λαογραφικό μουσείο, παλιό κρητικό σπίτι με όλα τα μέρη, τα σκεύη και τα έπιπλα του, είδη λαϊκής τέχνης, παλιό ελαιουργείο, πατητήρι, «καζαναριό» κ.α. Έγινε με πρωτοβουλία της λαογράφου Ειρήνης Παπαδάκη- Κασιέρη που καταγόταν από το Χαμέζι. Το Χαμέζι φημίζεται για τους καλούς του τεχνίτες της πέτρας και την διατήρηση της τοπικής παράδοσης.
Υπηρεσίες - Δραστηριότητες
Θέα | Πεζοπορία | Τηλέφωνο | Αμπελώνες | Αρχαιολογικοί Χώροι | Ελλαιώνες |