Μόλις ο επισκέπτης έρθει σ' επαφή με τους ανθρώπους της Σητείας θα καταλάβει
ότι δεν προσφέρει μόνο την ιστορία της, τη φύση, τον ήλιο και την θάλασσά της.
Προσφέρει κυρίως μια αίσθηση ελευθερίας και ρυθμών ζωής πανάρχαιων και απολαυστικών
συνδυασμένα με την απλόχερη προσφορά του Κρητικού που στο πέρασμα των χρόνων
έμαθε να τιμά τον επισκέπτη του με την φιλοξενία που γι' αυτόν δεν είναι απλά
μια συμπεριφορά συνήθειας, αλλά προσφοράς.
Σ' αυτά τα πλαίσια της ιερής προσφοράς της φιλοξενίας αναπτύχθηκαν και οι πανάρχαιες διατροφικές συνήθειες των κρητικών με ό,τι απλόχερα προσφέρει η κρητική γη:
λάδι, στάρι, κρασί, μέλι, όσπρια και λαχανικά, χόρτα και αρωματικά φυτά, άπαχα
τυριά, κρέατα και ψάρια η βάση για την κρητική κουζίνα που τα τελευταία χρόνια
μακρόχρονες επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν τις υγιεινές της ιδιότητες και
την διατροφική της αξία. Την κουζίνα αυτή ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει στις
παραδοσιακές ταβέρνες και τα εστιατόρια του τόπου.
Μακροχρόνιες έρευνες που έχουν γίνει σε Πανεπιστήμια και άλλα επιστημονικά ιδρύματα αλλά και η ίδια η εμπειρία και η ζωή αποδεικνύουν ότι το ελαιόλαδο προστατεύει τον άνθρωπο από καρδιακές παθήσεις και διάφορες μορφές καρκίνου, από πολλές άλλες παθήσεις και παρατείνει τη νεανικότητα και τη ζωή. Ευεργετική επίδραση στην πρόληψη του καρκίνου, την οστεοπόρωση και άλλες παθήσεις έχει επίσης το κόκκινο κρασί. H κρητική δίαιτα που έχει σαν βάση το ελαιόλαδο και στοιχεία τα όσπρια, τα πολλά λαχανικά και τα φρούτα, τα άπαχα κρέατα, τυροκομικά και ψάρια και το λίγο κρασί αποδείχτηκε από τις έρευνες ότι είναι η αιτία της καλής υγείας και της μακροβιότητας των Κρητικών - που είναι η μεγαλύτερη στο κόσμο - και συνιστάται από τους ειδικούς επιστήμονες και διαιτολόγους.
Τα κρασιά της Σητείας είναι ονομαστά από την αρχαιότητα. Αλλά και σύμφωνα με τους Λατίνους συγγραφείς και την ιστορική παράδοση από εδώ έπαιρνε κρασί με πλοία που έστελνε ο Λούκουλλος και το πήγαιναν στη Ρώμη για τα περίφημα Λουκούλλεια γεύματά του! To ίδιο έκανε και με τα ψάρια.
Το κρασί είναι εξαγώγιμο προϊόν από τα μινωικά χρόνια. Πολλά είναι τα αρχαία πατητήρια και σταφυλοπιεστήρια που έχουν αποκαλυφθεί και χιλιάδες τα αγγεία που εχρησιμοποιούντο για τη διατήρηση και τη μεταφορά του, μερικά από τα οποία πραγματικά αριστουργήματα.
Δεσπόζουσα είναι η θέση της αίθουσας των συμποσίων στο μινωικό παλάτι της Ζάκρου. Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο ότι ο θεός του κρασιού ο Διόνυσος εδώ στη Σητεία έκαμε κάτι μοναδικό στον κόσμο, για το οποίο υπερηφανεύοντο οι Κρήτες. Εδημιούργησε ολόκληρα νησιά, που τους έδωσε το όνομα του, τους Διονυσάδες 9 μόλις μίλια από την πόλη της Σητείας.
Και σήμερα τα κρασιά της Σητείας είναι άριστης ποιότητας και γίνονται ανάρπαστα στην εσωτερική και τις ξένες αγορές, ενώ το ελαιόλαδο της Σητείας είναι το καλύτερο στον κόσμο. Είναι εξαιρετικά παρθένο Ονομασίας Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητας, ελέγχεται κατά HACCP και ISO 9002 και επί σειρά ετών αποσπά πρώτα βραβεία στους διεθνείς διαγωνισμούς που συμμετέχει. Ανάμεσα τους και το πρώτο Παγκόσμιο βραβείο που έλαβε δυο φορές στους διαγωνισμούς για τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (που είναι θεσμός του O.H.E.).
Τα τελευταία χρόνια στην επαρχία Σητείας, στη Μονή Tοπλού και αλλού με τη συνδρομή των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων έχουν αναπτυχθεί κατά τρόπο πρωτοποριακό από ομάδες ή μεμονωμένους νέους αγρότες οι βιολογικές καλλιέργειες της ελιάς και του αμπελιού και παράγονται και τυποποιούνται άριστης ποιότητας ελαιόλαδα κρασιά τσικουδιά, ελιές, πάστα ελιάς, σαπούνι και ξύδι. Τα μοναδικά προϊόντα της Επαρχίας Σητείας συμβατικά και βιολογικά ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί σε προνομιακές τιμές από καταστήματα και ειδικά πρατήρια που θα βρει σε όλη την Επαρχία αλλά και από τους ίδιους τους παραγωγούς.
Η άριστη ποιότητα του ελαιολάδου, των κρασιών και των άλλων προϊόντων της σητειακής γης οφείλεται στα συστατικά του εδάφους και το ξηροθερμικό κλίμα του τόπου αλλά και στις καλές γεωργικές πρακτικές και τη μεγάλη αγάπη των αγροτών της Σητείας προς τη γη τους, που τους τρέφει από την νεολιθική εποχή μέχρι σήμερα αφού στον τόπο αυτό η γεωργία αποτελούσε ανέκαθεν και αποτελεί σήμερα την κύρια απασχόληση των κατοίκων, τη μεγαλύτερη πλουτοπαραγωγική πηγή του τόπου.
Με την ίδια αγάπη οι φημισμένες για την αρχοντιά και την τέχνη τους νοικοκυρές της Σητείας, παρασκευάζουν και μαγειρεύουν τα φαγητά και τα γλυκίσματα τους ενώ, η ίδρυση και λειτουργία τα τελευταία χρόνια στην πόλη της Σητείας του τμήματος διατροφής και διαιτολογίας του ΤΕΙ Κρήτης επιβεβαιώνει αλλά και πλουτίζει τις παραδοσιακές πρακτικές της τοπικής κουζίνας.
Τα πολλά πιστοποιημένα εστιατόρια Κρητικής κουζίνας στην Επαρχία Σητείας και τα αλλεπάλληλα βραβεία που αποσπούν το ελαιόλαδο, τα κρασιά και το μέλι και τα παραδοσιακά γλυκίσματα της στους διεθνείς διαγωνισμούς κάνουν τους σητειακούς υπερήφανους, επιβεβαιώνουν την δίκαιη φήμη τους και αποτελούν την πιο έγκυρη υπόσχεση ποιότητας γνησιότητας και υγιεινής.
Κρασιά
Η Σητεία από την Μινωική ήδη περίοδο αναδεικνύεται σε μια από τις πλέον σημαντικές οινοπαραγωγικές περιοχές με εξαιρετικής ποιότητας κρασιά από φημισμένες ποικιλίες οινοστάφυλων. H προαιώνια παράδοση της οινοκαλλιέργειας αποδεικνύεται από τα ευρήματα του ανακτόρου της Ζάκρου και άλλων αρχαιολογικών χώρων, περιοχές που και σήμερα παράγουν ορισμένα από τα πλέον φημισμένα κρητικά κρασιά.
Ο Σητειακος αμπελώνας
Κατά μήκος του μακρόστενου κορμού της επαρχίας Σητείας, που εκτείνεται από τα δυτικά προς τα ανατολικά, υψώνεται μια ραχοκοκαλιά από ψηλά βουνά, ασπίδα στους ζεστούς νοτιάδες που έρχονται από τα νότια του νησιού.
Έτσι προφυλαγμένος στην βορινή πλευρά που βλέπει προς το Κρητικό πέλαγος, ο παραδοσιακός σητειακός αμπελώνας, (τμήμα του κρητικού, του πιο παραδοσιακού αμπελώνα της Ευρώπης), ξεκινά από ένα υψόμετρο 600 περίπου μέτρων, και ξεδιπλώνεται κατηφορίζοντας μέχρι και την θάλασσα. Κυριαρχεί πάνω στις πλαγιές των λόφων με τις πανάρχαιες πεζούλες, σε ένα έδαφος ασβεστοαργιλώδες και αμμοαργιλώδες. Αναπτύσσεται στο πολύμορφο τοπίο της Σητείας, ακολουθώντας το στη αδιάκοπη εναλλαγή των λόφων και των κοιλάδων του, που ξαφνιάζει και γοητεύει τον επισκέπτη.
Σε μια πανάρχαια αρμονική συνύπαρξη με αυτό το φυσικό περιβάλλον οι ντόπιες ποικιλίες σταφυλιών, προικίζουν την περιοχή με ένα ανεκτίμητο πλούτο βιοποικιλότητας.
Ο ήπιος και χωρίς ακρότητες χειμώνας σε συνδυασμό με ένα θερμό και ξηρό καλοκαίρι, αλλά και την μεγάλη ηλιοφάνεια και την δροσιά από τους βόρειους ανέμους του Κρητικού Πελάγους, εξασφαλίζουν τις ιδανικές συνθήκες για τον βλαστικό κύκλο του αμπελιού.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν, που η Σητεία διαθέτει μια οινική παράδοση 4000 χρόνων. Το βεβαιώνουν οι ανακαλύψεις στο ανάκτορο της Κάτω Ζάκρου, όπου βρέθηκε το αρχαιότερο καλλιεργούμενο αμπέλι.
Πραγματικά, η Σητειακή οινοπαραγωγή γνώρισε περιόδους μεγάλης εμπορικής άνθησης. Σημαντικότεροι σταθμοί στην μεγάλη ιστορική διαδρομή της υπήρξαν, η ρωμαϊκή περίοδος, εποχή κατά την οποία τα Σητειακά κρασιά σφραγισμένα μέσα σε αμφορείς ταξίδευαν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και η περίοδος της Βενετσιάνικης κυριαρχίας στο νησί (12ος-16ος αιώνας ) τότε που το Κρητικό κρασί έφθασε στο ζενίθ της φήμης του
.Σημαντική είναι η συμμετοχή του κρασιού στο πρότυπο της κρητικής διατροφής, γεγονός που συνέβαλλε στην αναγνώριση της θετικής επίδρασης των τοπικών οίνων στην υγεία. Τελευταίες έρευνες αποκαλύπτουν την πληθώρα των συστατικών του κρασιού που δρουν ως αντιοξειδωτικά στον ανθρώπινο οργανισμό.
Οι ευνοϊκές εδαφοκλιματικές συνθήκες και η συστηματική καλλιέργεια της περιοχής από την αρχαιότητα, δίνει εξαιρετικές ποικιλίες σταφυλιών από τα οποία προέρχονται τα φημισμένα Σητειακά κρασιά. Οι πλέον κοινές ποικιλίες είναι το Λιάτικο, το Ρωμαίικο, το Μαντιλάρι, το Κοτσιφάλι, η Βιλάνα, το Αθήρι, το Θραπσαθήρι και τόσες άλλες, που στους διαφορετικούς συνδυασμούς τους δημιουργούν τα Σητειακά κρασιά. Κρασιά για όλες τις γαστρονομικές επιθυμίες με σταθερές γεύσεις που διαρκούν.
Ρακή
Η σοδειά είναι έτοιμη. Τα καζάνια αρχίζουν να βράζουν. Το Λασίθι ολόκληρο μεθά από τα αρώματα της ρακής που θα ζεστάνει όλη την επόμενη χρονιά με τη δυνατή γεύση και το άρωμά της. Η παραγωγή της ρακής είναι γιορτή ολόκληρη για την περιοχή που σείεται από γλέντια απ' άκρη σ' άκρη κάθε φθινόπωρο. Δουλειά στην αρχή και μετά μαντινάδες, ξεφάντωμα, κέφι διονυσιακό που συνεχίζεται για μέρες. Βλέπετε, η ρακή δεν είναι απλά ένα προϊόν. Αντίθετα, είναι σύμβολο ενός ελεύθερου κι αγνού τρόπου ζωής, μιας παράδοσης που αρνείται να σβήσει, μιας κουλτούρας που διατηρεί τις ιδιαιτερότητές της. Ίσως γι' αυτό σιγά-σιγά, η κρητική ρακή αρχίζει να κερδίζει όχι μόνο τους ντόπιους αλλά και πολλούς από τους επισκέπτες που επιλέγουν να έρθουν στη Σητεία και να παρευρεθούν στις μεγάλες αυτές στιγμές.
Λάδι
H Κρητική Μεσογειακή διατροφή θεωρείται σήμερα από επιστήμονες, ερευνητές, στατιστικολόγους, σαν η διατροφή με τις πλέον ευεργετικές επιδράσεις στην ανθρώπινη ζωή.
Κυρίαρχο και βασικό στοιχείο αυτής της υγιεινής διατροφής είναι το κρητικό ελαιόλαδο, το ελιξίριο της καλής υγείας, της σωματικής ευρωστίας και μακροβιότητας. Τις ιδιότητες του ελαιολάδου τις γνώριζαν ήδη από την αρχαιότητα οι μεγάλοι γιατροί της όπως ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός και πίστευαν στην ευεργετική επίδραση του στον άνθρωπο.
Σήμερα το ελαιόλαδο που παράγεται στους απέραντους ελαιώνες της Σητείας θεωρείται από τα υγιεινότερα του κόσμου λόγω των κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή που θεωρούνται οι ιδανικότερες για την ανάπτυξη του ελαιόδεντρου.
Δεν είναι τυχαίο ότι από την Κρήτη ξεκινάει κατά την αρχαιότητα η καλλιέργεια της ελιάς και η διάδοσή της στον Ευρωπαϊκό Μεσογειακό χώρο.
