Το πρώτο κέντρο Αρχαιοαστρονομίας και Αιγαιακών γραφών της Ευρώπης βρίσκεται στη Σητεία και στεγάζει τον πρώτο υπολογιστή της ανθρωπότητας!
Οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν το λαξευμένο σε πέτρα αντίγραφο της λίθινης μινωικής μήτρας από το Παλαίκαστρο Σητείας, που χρησιμοποιούνταν τη μινωική εποχή και θεωρείται ως ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Το κέντρο Αρχαιοαστρονομίας, που λειτουργεί σε μόνιμη βάση με καθημερινές ξεναγήσεις,
στεγάζεται σε περίπτερο του δήμου Σητείας, στη μαρίνα της πόλης. Ο ερευνητής Αιγαιακών γραφών, Μηνάς Τσικριτσής, σε συνεργασία με τον Δήμο και τη Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας οργανώνοντας το εν λόγω κέντρο θέλησαν να δημιουργήσουν ένα κέντρο μινωικού
πολιτισμού στη Σητεία, να αναδείξουν την αξία και τον πολιτισμό της Μινωικής Κρήτης, ως
την αρχέγονη μήτρα της Ευρώπης, αλλά και να δώσουν την ευκαιρία στους επισκέπτες να
διαπιστώσουν για μία ακόμα φορά, πώς ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με όλες τις επιστήμες. Το αντικείμενο αυτό, που θεωρείται ο πρώτος υπολογιστής της ανθρωπότητας είναι ένας ακτινωτός δίσκος του 15ου αιώνα π.Χ., που χωρίζεται σε δύο ημικύκλια και στη μέση του εμφανίζεται ένας σταυρός. Η μήτρα με τα ανάγλυφα σύμβολα, που είχε εντοπιστεί το 1898 στο Παλαίκαστρο Σητείας φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Πάνω της αποτυπώνεται και το κοσμολογικό πρότυπο των Μινωιτών. Το μινωικό αντικείμενο προηγήθηκε του «Μηχανισμού των Αντικυθήρων» κατά 1.400 χρόνια και αποτελεί τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή, με αναγνωρισμένη μέχρι στιγμής τριπλή λειτουργία:
-
Λειτουργεί σαν Ηλιακό ρολόι
-
Υπολογίζει το Γεωγραφικό Πλάτος
-
Προβλέπει Ηλιακές και Σεληνιακές εκλείψεις
Στο περίπτερο του δήμου Σητείας, δίπλα στο αντίγραφο του μινωικού αυτού υπολογιστή έχει τοποθετηθεί ένας σύγχρονος ηλεκτρονικός υπολογιστής, στον οποίο οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα, με διαδραστικό τρόπο, να προβλέψουν τις εκλείψεις που θα συμβούν στο μέλλον χρησιμοποιώντας τις τροχιές Ηλίου και Σελήνης.
Στον ίδιο χώρο εκτίθενται αντίγραφα τηγανόσχημων αγγείων από την Αγία Φωτιά Σητείας, που χρονολογούνται το 2.700 π.Χ. και τα σχήματα στην επιφάνεια τους απεικονίζουν συνοδικές κινήσεις πλανητών. Τα τηγανόσχημα αγγεία θεωρείται ότι χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγια και με τη βοήθεια τους οι άνθρωποι προέβλεπαν τη θέση Ήλιου, Σελήνης και πλανητών, ενώ με τη χρήση τους προγραμμάτιζαν τις εποχιακές τους ασχολίες. Τα ακριβή αυτά ημερολόγια, βασισμένα στις κινήσεις και στις περιοδικότητες Ηλίου, Σελήνης και πλανητών, μας αφήνουν άφωνους για τις γνώσεις που είχαν οι άνθρωποι αυτοί.
Τέλος, το περίπτερο αποτελεί και κέντρο των Αιγαιακών Γραφών, των πρώτων γραφών του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, με δείγματα των πρώτων κρητικών γραφών: κρητικά ιερογλυφικά, Δίσκος Φαιστού, Γραμμική Α, αλλά και την παλαιότερη αποκρυπτογραφημένη γραφή της Ευρώπης, τη Γραμμική Β. Παρουσιάζονται περισσότερες από 500 σύμβολα-λέξεις, που αντιπροσωπεύουν μήνες, επαγγέλματα, θεότητες, τοπωνύμια κ.ά.
Το περίπτερο αυτό που λειτουργεί στο πιο απόμακρο σημείο της νότιας Ελλάδας, κάνει τη Σητεία ένα μοναδικό τουριστικό προορισμό για όλο τον κόσμο και ειδικά για μαθητές σχολείων. Δίνει ένα μάθημα ιστορίας σε όλους, υπογραμμίζοντας τις ρίζες του πολιτισμού στην Κρήτη και την Ελλάδα γενικότερα, ενώ αποδεικνύει τις απαρχές της τεχνολογίας, αφού στον πρώτο Ελλαδικό πολιτισμό από τα μέσα του 15ου αιώνα π.Χ. είχε αναπτυχθεί η αστρονομία και τα μαθηματικά.
